Cobouw - Wie heeft er nog vertrouwen in?...

Nederland, Den Bosch, 19 januari 2009. Nieuwbouw Jeroen Bosch ziekenhuis. In 2011 is het nieuwe ziekenhuis klaar. Bouwcombinatie Jeroen Bosch V.O.F. Ingang voor personeel en leveranciers die dmv een pasjessysteem gecontroleerd de bouwplaats op mogen. Bert Janssen / Hollandse Hoogte Compliance. Elk bouwbedrijf wil vandaag de dag compliant zijn. Het betekent zoiets als ‘conform de wetgeving en risicoloos meegaand in de goede gang van zaken’. Ook de nieuwe Bouwplaats-ID, die voor dit jaar is aangekondigd, draagt de belofte van compliance met zich mee. Het pasje moet misstanden in de bouw gaan voorkomen.

Cao-partijen voor de Bouw en Infra zijn al jaren met het pasje aan het stoeien. Zij beloofden per 1 januari 2016 een Bouwplaats-ID in te voeren maar eind 2017 was er nog geen enkel zicht op een datum. Ondertussen groeit de behoefte aan cloud-oplossingen waarmee bouwbedrijven hun toegangscontrole en aanwezigheidsregistratie online kunnen beheren. Dit rechtvaardigt de vraag wat de stand van zaken is rond de Bouwplaats-ID. Een rondje langs de velden.

‘Misstanden helemaal voorkomen gaat nooit’

Over de noodzaak om met een Bouwplaats-ID misstanden te voorkomen is Hans Crombeen, FNV-bestuurder en onderhandelaar voor de bouw-cao, glashelder. Crombeen: “Misstanden helemaal voorkomen gaat nooit. Als aannemers willen, vinden ze altijd wel een manier om de wet te omzeilen. Maar de Bouwplaats-ID gaat ons wel enorm helpen, want op dit moment hebben we geen flauw idee wie er op onze bouwplaatsen rondlopen, voor welk bedrijf, en of die mensen wel genoeg verdienen.”

Volgens Crombeen, die nauw betrokken is bij de ontwikkeling, is inmiddels het besluit genomen dat het “een fysiek pasje” wordt. Het pasje zal “waarschijnlijk” worden ondersteund door een app. Daarmee is wederom een hobbel genomen om straks meer inzicht te krijgen in het wel en wee op de bouw. Denk bijvoorbeeld aan bouwvakkers van buiten de EU die in Nederland werken of aan betere naleving van cao-afspraken. Voor zulke zaken is de Bouwplaats-ID volgens Crombeen uitermate geschikt.

“We zien voortaan in één oogopslag of werknemers de juiste diploma’s hebben, of uitzendkrachten ‘nieuwkomer’ of ‘vakkracht’ zijn en of leveranciers VCA-gecertificeerd zijn. En voor het pensioenfonds wordt straks inzichtelijk of pensioenafspraken worden nageleefd.”

‘De bedoeling is dan een dikke 500.000 pasjes te gaan uitdelen’

Maar wat de exacte invoeringsdatum wordt, daarover kan Crombeen nog niets concreets melden. “Ik hoop dat fase één start in de loop van 2018. De bedoeling is dan een dikke 500.000 pasjes te gaan uitdelen. Daarna kan worden overgegaan op fase twee en kan iedereen die op de bouw rondloopt zich aan- en afmelden met de Bouwplaats-ID. Inderdaad, ook toeleveranciers, uitzendkrachten, zzp’ers en werknemers die onder andere cao’s vallen.”

En buitenlanders? Crombeen: “Zij krijgen ook een pasje maar voor de verificatie bij het verstrekken van de pas is er wel een verschil. Voor Nederlandse werknemers kan bijvoorbeeld aansluiting worden gezocht bij DigiD of bij banken. Voor buitenlandse werknemers niet. Die moeten zich waarschijnlijk gaan legitimeren met hun paspoort of ID-kaart.”

Peter Roos, voorzitter van stichting Bouwplaats-ID, deelt de hoop van vakbondsman Crombeen dat introductie in 2018 gaat lukken. Maar ook hij kan geen harde datum noemen. Er staan nog te veel vragen open, onder meer door de snelle technologische ontwikkelingen, waardoor sommige ideeën alweer zijn achterhaald nog voordat ze zijn uitgeprobeerd. Ook zijn er vraagtekens over de uitrol. Moet meteen de volledige doelgroep van 500.000 bouwgerelateerde mensen een pasje krijgen met ‘beperkte functionaliteit’? Of is het beter te starten met een kleine groep met ‘volledige functionaliteit’? Voor Roos zijn het vooralsnog vraagtekens.

Nieuwe privacywetgeving maken het proces lastig

Daarbij komt nog dat een en ander ook in lijn moet liggen met de nieuwe privacywetgeving. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), ook wel General Data Protection Regulation (GDPR) genoemd, geldt vanaf 25 mei 2018. Onder deze verordening krijgen werknemers er een aantal belangrijke rechten bij. De werkgever is verplicht vragen te beantwoorden over de verwerking van persoonsgegevens. Hoe lang worden ze bewaard? Wie heeft toegang? Roos: “Ook daar moeten we goed naar kijken.”

De doelstellingen van de Bouwplaats-ID zijn wel heel duidelijk. Roos: “Schijnzelfstandigheid en illegale arbeid terugdringen. We willen alleen mensen op de bouw die daar ook echt horen. En we willen naleving van de wet- en regelgeving rond het minimumloon. We gaan de hele keten inzichtelijk maken. Van hoofdaannemers willen we weten met welke onderaannemers ze werken. En nog iets: er zijn momenteel al allerlei toegangscontrolesystemen beschikbaar. Het is niet de bedoeling dat die systemen elkaar gaan tegenwerken. We kijken nog naar de juiste koppeling met andere systemen zodat bouwbedrijven geen dubbel werk moeten doen.”

Ondertussen timmeren marktpartijen flink aan de weg, zoals het bedrijf IQPass, dat geavanceerde software ontwikkelt voor permanente toegangs- en aanwezigheidscontroles en verificatie van documenten en vergunningen. Bouwbedrijven kunnen met IQ-Pass de juiste documenten registeren om compliant te zijn. De preventieve scans stellen via een ‘check aan de poort’ online de echtheid van documenten vast. In de bouw heeft IQ-Pass inmiddels 150.000 pasjes uitgegeven, een flink deel van de sector.

‘Alleen met fysieke controle is er garantie op compliance’

Is directeur Sven Withofs van IQ-Pass niet bang dat een verplichte Bouwplaats-ID zijn systeem overbodig maakt? “Helemaal niet, ik vind dit juist een goede ontwikkeling. Maar er is al drie keer eerder geprobeerd om die pas te laten landen. Dat is nooit gelukt. Ik denk dat een fysiek pasje op korte termijn niet haalbaar is, ook omdat alle bouwbedrijven dezelfde (scan)techniek moeten toepassen. Hou je het volledig digitaal, dan heb je nog steeds geen enkele garantie dat mensen die niet op de bouw horen er ook niet zullen zijn. Alleen met fysieke controle is er garantie op compliance. Ik moet nog zien of ze het voor elkaar krijgen.”

Bouwend Nederland wil zijn visie op de problemen rond de invoering van de ID-pas liever niet geven. De werkgeversorganisatie, die ook nauw betrokken is bij de pas, distantieert zich ook van uitspraken van de vakbonden. Woordvoerder Theo Scholte: “Ze doen geen recht aan de realiteit. Zo wordt de suggestie gewekt dat straks alles vanaf een pc is te volgen en dat er nu geen zicht is op wie er op de projecten werken. Dat is niet juist. Grote en middelgrote bouwers houden dit al bij in verband met de Wet Aanpak Schijnconstructies.”

SZW-onderzoek Amerikaanse ambassade
Wat er eind 2016 precies gebeurde op het bouwterrein van de nieuwe Amerikaanse Ambassade in Wassenaar, is raadselachtig. Het is internationaal grondgebied, dus pottenkijkers hoefden niet te worden toegelaten door de Amerikaanse hoofdaannemer Caddell Construction. Ook Inspectie SZW mocht niet op het terrein. De inspectie had een brief gekregen van het dagelijks bestuur van de cao Bouw & Infra over mogelijke overtredingen van de arbeidstijdenwetgeving. Inspectie SZW deed boekenonderzoek bij twee onderaannemers, vroeg gegevens op over werktijden en arbeidsomstandigheden en nam interviews af met werknemers. In november 2017 waren de onderzoeksresultaten bekend. Het Roemeense Desa Steel Construction kreeg in eerste instantie een boete van 161.500 euro voor het overtreden van de Wet Minimumloon en minimum vakantiebijslag. Inspectie SZW constateerde dat zo’n 30 medewerkers werden onderbetaald, hun loon (deels) niet giraal ontvingen of geen vakantiebijslag kregen. Desa Steel Construction tekende echter bezwaar aan en stuurde volmachten mee waaruit bleek dat er wel huisvestings- en vervoerskosten en lunches voor de werknemers waren betaald. Daarop concludeerde Inspectie SZW dat er geen sprake meer was van onderbetaling. Voor het overtreden van de Arbeidstijdenwet kreeg het bedrijf een waarschuwingsbrief. De Turkse onderaannemer Enka Power Systems kreeg een boete van 11.250 euro voor het overtreden van de Arbeidstijdenwet. Dit bedrijf kon niet aantonen hoeveel uren de bouwvakkers maakten en had ook geen deugdelijke registratie van arbeids- en rusttijden. Enka Power Systems heeft de boete inmiddels betaald. Hoofdaannemer Caddell Construction, die online hoog opgeeft over ethiek en integriteit, blijft buiten schot omdat voor de genoemde wetten geen ketenaanpak geldt. En nu zit het werk erop. De nieuwe ambassade ziet er piekfijn uit. De mannen van Caddell Construction zijn gevlogen. Die zien we hier waarschijnlijk niet zo snel meer terug.

Eerste publicatie door Ton Verheijen op 8 feb 2018

‍

‍